Ważne! Nowe obowiązki organizacji pozarządowych
31 października 2021 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która nałożyła na organizacje pozarządowe (z wyjątkiem stowarzyszeń zwykłych) obowiązek zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Jak w praktyce realizować nowy obowiązek? Zapraszamy do zapoznania się z informacją portalu ngo.pl.
Kiedy zgłaszamy?
Organizacje wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed 31 października 2021 roku mają na to czas do 31 stycznia 2022 r., organizacje powstałe już po wejściu w życie nowelizacji - 7 dni (nie licząc sobót i dni ustawowo wolnych od pracy) od daty zaistnienia zdarzenia. 7-dniowy termin obowiązuje także przy kolejnych zmianach beneficjentów rzeczywistych lub innych zmianach danych podlegających wpisowi.
Kary przewidziane za niezgłoszenie w terminie beneficjentów do Rejestru, a także za podanie nieprawidłowych danych mogą być dla NGO gigantyczne. Ustawa przewiduje nawet 1 milion złotych kary dla organizacji i nawet do 50 tys. zł kary dla beneficjenta rzeczywistego, który nie dostarczył organizacji wymaganych informacji lub podał nieprawdziwe.
Uwaga! Należy pamiętać, że 7-dniowy termin będzie inaczej liczony dla wpisów konstytutywnych, a inaczej dla deklaratoryjnych. Wpis konstytutywny to taki, który zaczyna obowiązywać dopiero po odnotowaniu go w KRS - zmiana statutu, zmiana nazwy organizacji, czy zmiana sposobu reprezentacji - dlatego 7-dniowy termin zaczyna biec od odnotowania zmiany w KRS. Wpis deklaratoryjny zaś to ten, który obowiązuje od momentu podjęcia uchwały, którą KRS jedynie odnotowuje - np. powoływanie i odwoływanie członków zarządu, zmiana adresu - dla wpisów deklaratoryjnych 7-dniowy termin liczymy więc od dnia faktycznej zmiany, nie czekając na odnotowanie jej w KRS.
Kto zgłasza?
Zgłoszenia dokonują osoby uprawnione do reprezentowania organizacji, zgodnie z zapisanymi w statucie zasadami reprezentacji. Jeśli reprezentacja ta jest więcej niż jednoosobowa, zgłoszenie muszą podpisać te osoby i w takim składzie, jak to jest przewidziane w statucie. To one będą też odpowiadać za poprawność i terminowość dokonanego zgłoszenia. W zgłoszeniu te osoby figurują jako Zgłaszający.
Kogo zgłaszać?
Oprócz Zgłaszających, którymi (prawie) zawsze są członkowie zarządu, w rejestrze zgłaszamy beneficjentów rzeczywistych. Sposobowi ustalania beneficjentów rzeczywistych poświęcony był wcześniejszy artykuł (znajdziesz go tutaj: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy. Nowe obowiązki NGO od października).
W skrócie - beneficjenta rzeczywistego będziemy szukać w organie stanowiącym naszej organizacji. Będzie nim (beneficjentem) każda osoba fizyczna, która dysponuje w tym organie więcej niż 25% głosów. Jeśli takich osób nie ma, bo w organie stanowiącym są co najmniej 4 osoby, a zatem żadna z nich nie dysponuje więcej niż 25% głosów - zgłosimy osoby zajmujące kierownicze stanowisko w organizacji, czyli zarząd. Tak będzie na przykład w przypadku stowarzyszeń, w których organem stanowiącym jest walne zgromadzenie członków, ale w jego skład wchodzi zawsze co najmniej 7 osób, bo taka jest minimalna liczba członków w stowarzyszeniu, zatem żadna nie ma więcej niż 25% głosów w tym organie. W przypadku stowarzyszenia zgłaszamy zatem cały zarząd, przy czym ci z członków zarządu, którzy będą zgłoszenie podpisywać, będą także Zgłaszającymi. Członkowie komisji rewizyjnej nie są natomiast beneficjentami rzeczywistymi stowarzyszenia, komisja nie jest bowiem organem stanowiącym stowarzyszenia, a jedynie organem kontrolnym.
W przypadku fundacji beneficjent rzeczywisty nie jest już tak oczywisty, fundacja bowiem poza zarządem nie ma żadnych obowiązkowych organów statutowych, fundator może je tworzyć i nazywać dowolnie, przyznając poszczególnym organom kompetencje według uznania, a z samej nazwy organu nie wynikają jeszcze wprost jego kompetencje. Aby ustalić beneficjenta rzeczywistego w fundacji musimy więc najpierw zidentyfikować nasz organ stanowiący. Rozpoznamy go nie po nazwie, a po kompetencjach - to ten organ, który zgodnie ze statutem danej fundacji decyduje o jej istnieniu oraz ustroju. Pomocne będzie zatem sprawdzenie, któremu z organów statut przyznaje takie kluczowe uprawnienia jak uchwalanie statutu, powoływanie i odwoływanie zarządu, czy wreszcie likwidacja fundacji. Często będzie to Fundator (Zgromadzenie Fundatorów, Konwent Fundatorów, itp.), Rada Fundacji (ale tylko wtedy, kiedy jej kompetencje wykraczają poza funkcję kontrolną i ma na przykład kompetencje zmiany statutu fundacji czy podjęcia decyzji o jej likwidacji), czy wreszcie sam Zarząd, jeśli to jemu statut powierza - oprócz zarządzania - także podejmowanie kluczowych decyzji o istnieniu bądź nieistnieniu fundacji i jej statucie.
Beneficjent rzeczywisty będzie się więc rekrutować z ustalonego w taki sposób organu stanowiącego fundacji, oczywiście pod warunkiem, że spełniony jest także warunek drugi - posiada więcej niż 25% głosów w organie. Jeśli organ jest cztero- i więcej osobowy, w Rejestrze zgłosimy członków zarządu, jako osoby zajmujące wyższe stanowisko kierownicze.
Jak zgłaszać?
Szczegółowa instrukcja krok po kroku dostępna jest w artykule: Jak NGO zgłasza się do Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych - instrukcja
