Układ ruralistyczny we wsi Piława Dolna
W związku z przystąpieniem do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości Piława Dolna, Gmina Dzierżoniów wzięła udział w projekcie "Nasza przestrzeń. Konsultacje społeczne dokumentów planistycznych na wsi i w małych miastach" realizowanego przez Fundację Wspomagania Wsi.
W ramach projektu gmina przeprowadziła konsultacje społeczne dotyczące zagadnień związanych z miejscowym planem. Jednym z poruszanych tematów był układ ruralistyczny.
Czym jest układ ruralistyczny?
Historyczny układ ruralistyczny definiowany jest w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, jako przestrzenne założenie wiejskie zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg. Podstawowymi wartościami układu ruralistycznego są jego elementy tworzące tożsamość i odrębność jednostki wiejskiej. Mogą to być zarówno elementy przyrodnicze takie jak: rzeźba terenu, wody powierzchniowe, roślinność, jak i wytwory cywilizacyjne człowieka, czyli sposoby użytkowania ziemi, typy osadnictwa, inne elementy zagospodarowania przestrzeni, obszary kształtujące świadomość i tożsamość regionalną mieszkańców.
Charakterystyka wsi Piława Dolna.
Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1189r. z okresu, kiedy Śląsk należał do Piastów. Wymieniona wówczas nazwa: Peilau przetrwała do 1945r. Nazwa Piława Dolna najprawdopodobniej wywodzi się od nazwy rzeki przepływającej przez miejscowość lub charakteru zajęcia miejscowej ludności - pilarzy, użytkującej leśny kompleks graniczny, oddzielający plemiona czeskie od tych zamieszkujących okolice Ślęży. Wieś rozwijała się w sąsiedztwie rzeki, a około roku 1785 r. znajdował się tu folwark, młyn wodny, 11 zagród kmiecich, 28 gospodarstw zagrodników i 11 chałupników. W północnej części wsi wznoszą się ruiny renesansowego dworu przebudowanego na XVII-wieczny barokowy pałac.
Układ ruralistyczny w Piławie Dolnej.
Układ ruralistyczny wsi Piława Dolna posiada charakter łańcuchowy - jest to rodzaj zabudowy spotykany we wsiach górskich, pochodzący ze średniowiecza, gdzie wszystkie domy znajdowały się przy głównej drodze biegnącej dnem doliny. W związku z powyższym praktycznie cała wieś wzdłuż obecnej drogi wojewódzkiej nr 382 znajduje się w obszarze historycznego układu ruralistycznego. Z czym to się wiąże?
Ograniczenia związane z zagospodarowaniem nieruchomości.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego z punktu widzenia ochrony konserwatorskiej, układy ruralistyczne powinny zostać uwzględnione i odnosić się do wytycznych m.in.:
- granic obszaru istniejącej i projektowanej zabudowy oraz otuliny krajobrazowej, wolnej od inwestycji,
- dla zabudowy rozproszonej - dopuszczalnych wielkości skupisk zabudowy i odległości pomiędzy nimi,
- minimalnej i maksymalnej wysokości zabudowy przydrożnej i wewnętrznej (mieszkalnej i gospodarczej),
- zasad historycznej kompozycji elewacji oraz możliwości przekształceń w trakcie użytkowania,
- form dachów i materiałów pokrycia dachowego,
- wysokości, form i materiałów ogrodzeń,
- innych elementów zagospodarowania, jeżeli występują jako istotne elementy fizjonomii zespołu zabudowy lub krajobrazu,
- utrzymania lub odtworzenia zabudowy z dopuszczeniem adaptacji do nowych funkcji pod warunkiem zachowania czytelnej fizjonomii układu zabytkowego.
W związku z powyższym w dokumencie planistycznym jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ściśle określone są zasady ochrony krajobrazu, dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. W przypadku kiedy dana nieruchomość położona jest na terenie układu ruralistycznego mieszkańcy oraz właściciele nieruchomości mogą spotkać się z pewnymi utrudnieniami. Najczęściej są to kwestie związane z zaplanowaniem budowy lub przebudowy domu, jak również z zagospodarowaniem terenu. Kto o tym decyduje?
Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Podmiotem decyzyjnym w zakresie ustalania zasad związanych z obszarem znajdującym się w układzie ruralistycznym jest Wojewódzki Konserwator Zabytków. W drodze procedury dotyczącej zmiany miejscowego planu gmina zawiadamia o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia dokumentu planistycznego oraz organy właściwe do uzgadniania i opiniowania projektu. Takim organem jest również Wojewódzki Konserwator Zabytków, którego jednym z podstawowych zadań jest uzgadnianie projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu.
Warto zaznaczyć, że na stronie internetowej gminy Dzierżoniów znajduje się System Informacji Przestrzennej, a także zamieszczone są wszelkie dokumenty planistyczne - zarówno studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, jak i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Dzięki temu każdy zainteresowany przed podjęciem działań związanych z zagospodarowaniem nieruchomości ma dostęp do informacji związanych z przeznaczeniem terenu, w jakim obszarze się znajduje oraz wiele innych przydatnych informacji. Ponadto układ ruralistyczny także występuje w miejscowościach, Owiesno, Ostroszowice, Jodłownik, Uciechów, Dobrocin, Włóki, Tuszyn, Kiełczyn i Książnica.
