Kościół św. Piotra i Pawła w Dobrocinie

58-200 Dobrocin
Dobrocin

Kościół p.w. św. Piotra i Pawła-Kościół pełniący obecnie funkcje rzymsko-katolickiego kościoła filialnego p.w. św. Piotra i Pawła ma swoją ewangelicką przeszłość. Zbudowany w XIVw., przebudowany do 1515r.(z tego okresu pochodzą zachowane polichromie), przejęty przez luteran w okresie Reformacji i zredukowany w 1654r. Jest to niewielka, późnogotycka, murowana budowla z prostokątną nawą i wyraźnie zaznaczonym prezbiterium - oskarpowane w narożach i nakryte 2-spadowymi dachami pobitymi blachą. Okna zamknięte półkoliście. Na osi skromna wieża, bez zaznaczonych kondygnacji, zwieńczona pobitym blachą iglicowym hełmem. Gzyms podokapowy zdobiony fryzem. U szczytu wieży niewielkie okna zamknięte odcinkiem łuku. Wewnątrz cenny ołtarz przypisywany Mistrzowi Figur Lubińskich, przemalowany przez ewangelików w 1588r. Na uwagę zasługuje również kamienna, manierystyczna, XVII w. chrzcielnica oraz zespół nagrobków z lat 1543-1721. Kościół wraz z dawnym cmentarzem otoczony XVI w. kamiennym murem.

Kościół p.w. NM Panny (sanktuarium maryjne) w Kiełczynie

58-207 Kiełczyn
Kiełczyn 44

Pierwotna świątynia w Kiełczynie wybudowana została w latach 1230-1240, prawdopodobnie z drewna. Obecny kościół pochodzi z XV i XVI w., a wybudowany został z fundacji księcia Bolka I Jaworskiego. Gotycka figurka Matki Bożej Łaskawej z Dzieciątkiem już w XV w. była obiektem kultu i czci, nie przeszkodziło w tym przejęcie kościoła przez luteran w XVI w. Katolicy otrzymali obiekt z powrotem w XVII w. W kolejnych latach spłonął on w pożarze, a odbudowany został przez świdnickich franciszkanów. Ostatnią przebudowę przeprowadzono w latach 60 XX w. Na uwagę zasługuje barokowy ołtarz główny, ambona z rzeźbami, obraz Boga Ojca z XVIII w. oraz kamienna chrzcielnica. Niestety, słynąca z cudów figurka Madonny została skradziona. Obecnie w sanktuarium znajduje się wierna kopia rzeźby.

Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Mościsku

58-116 Mościsko
ul. Pocztowa 4

Jeden z najstarszych kościołów na Dolnym Śląsku p.w. św. Jana Chrzciciela wzmiankowany w 1268 r. po pożarze 1924 r. częściowo przebudowany. Jest budowlą orientowaną z prostokontną, oskarpowaną nawą i węższym, oskarpowanym prezbiterium przykrytym sklepieniem krzyżowym oraz żebrowym z dekoracyjnymi wspornikami. Przy prezbiterium dostawiona jest zakrystia i kruchta z kamiennym gotyckim portalem uskokowym z XIV wieku. W południowej ścianie nawy mieści się gotycki portal z dekoracyjnymi kolumienkami. Kościół ma okna ostrołukowe, w prezbiterium ozdobione maswerkiem. Na sklepieniu prezbiterium widoczna jest gotycka polichromia z przełomu XIV/XV wieku, przedstawiająca Chrystusa i zwierzęta symbolizujące 4 ewangelistów. Wewnątrz zachowały się kamienne tabernakulum z 1300 oraz ołtarz główny z XVII wiek.

Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Piławie Dolnej

58-241 Piława Dolna
ul. Główna 89

Pierwsza historyczna wzmianka o kościele w Piławie Dolnej pochodzi z 11 lipca 1335r. W źródle historycznym pojawił się proboszcz Henryk z "Pilavia". Powstanie obecnego budynku kościoła wg sprawozdań kościelnych miało miejsce ok. 1400r. Kościół był w opłakanym stanie po wojnie 30-letniej (1618-1648) i potrzebował remontu. Przebudowany – gruntownie wyremontowany został w XVIII w., zachował charakter gotycki. Z 1677r. pochodzi wzmianka o zalaniu grobowców przed ołtarzem, co potwierdza, że w kościele pod prezbiterium znajduje się krypta. Prawo do pochówku w krypcie przysługiwało przede wszystkim patronom kościoła. Obecnie wejście do krypty jest zamurowane. Kościół był restaurowany w 1855r., 1882r., w latach 1967-1969. Budynek jest orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z węższym prostokątnym w planie prezbiterium, z zakrystią od południa i kaplicą od północy, z oskarpowaną wieżą od zachodu, nakryty dachami dwuspadowymi. Wieża znajduje się na osi kościoła, wewnątrz zachował się dzwon z 1624r.

Zapewne większość zachowanych w kościele nagrobków z figurami rycerzy, dam oraz dzieci zapełniało właśnie prezbiterium i jego bezpośrednie sąsiedztwo – kaplicę. Płyty nagrobne (18) to dzieła sztuki sepulkralnej, poświęcone pamięci członków osiadłych w okolicy rodów szlacheckich. Zespół płyt nagrobnych w takiej ilości może konkurować z najcenniejszym na Śląsku, a zachowanym w liczbie 18 w kościele pw. św. Piotra i Pawła w Szklarach Górnych niedaleko Lubina. Uwagę zwracają np. płyty cało-postaciowe, o doskonałym rysunku i proporcjach, małżeństwa Jerzego von Pogrell (zm.1591r.) - pana na Środkowej Piławie i Grodziszczu k.Ostroszowic oraz Magdaleny z domu Seidlitz (zm.1587r.). Czas ich powstania to XVI – XVII w. Herby po "mieczu" i po "kądzieli" umieszczone są w narożnikach płyt i bardzo dobrze zachowane. Stanowią one cenne źródło do badań genealogicznych miejscowej szlachty: Pogorzelów, Zaidliców, Strachwiców, Peterswaldów i Boków. Wszystkie są przyścienne pionowo wpuszczone w mur, a jako ich tworzywa użyto piaskowca. Wykonanie niektórych wykazuje związek z gotycką jeszcze tradycją tego rodzaju przedstawień zmarłych. Obok pełno-figuralnych nagrobków wewnątrz kościoła znajdują się dwa także wykonane w piaskowcu epitafia, których centrum kompozycji to scena Ukrzyżowania, a więc odkupienie przez śmierć Boga. Szlacheckie płyty nagrobne pełne są szczegółów uzbrojenia, stroju i realizmu portretowego. Uwagę przykuwa niezwykłe przedstawienie kobiety-panny z pięknymi, rozpuszczonymi włosami (zm.1583r.). Statyczny wizerunek nabiera niezwykłej dynamiki poprzez misternie wykute w piaskowcu falujące włosy.

Na cenne wyposażenie wnętrza składają się dzieła sztuki z okresu przedreformacyjnego kościoła. Fragmentem epitafium o cechach późnego gotyku i wczesnego renesansu jest obraz "Chrystus na Sądzie Ostatecznym" z 1516r. Cennymi dziełami sztuki śląskiej są: ołtarz "Zwiastowania Matki Boskiej" - ze szkoły Wita Stwosza, stara figura wykonana w drewnie "Matki Bożej z Dzieciątkiem" oraz drewniana figura św. panny Katarzyny Aleksandryjskiej , patronki tutejszej parafii –wszystkie wymienione przedmioty pochodzą z ok. 1500r. Barok reprezentowany jest przez ołtarz główny z ok.1700r., chrzcielnicę z 1620 r. oraz manierystyczny ołtarz boczny z 1620-1630r. W tym drugim ołtarzu m.in. obraz przedstawiający ewangeliczną scenę uzdrowienia przez Jezusa kobiety cierpiącej na krwotok. Na południowej ścianie nawy kościoła znajdują się trzy barokowe obrazy m.in. całopostaciowy wizerunek św. Jana Nepomucena, patrona dobrej spowiedzi i obrońcy przed powodzią. W prezbiterium rzeźba Jezusa ukrzyżowanego o cechach gotyku i renesansu z widocznymi z daleka przebitymi gwoździami dłońmi i nogami, które bardzo zniekształcają idealnie proporcjonalne w założeniu ciało. Na zewnątrz, u szczytu ściany, prezbiterium wmurowany jest kamienny krzyż. Prymitywne wykonanie, nie pasujące do klasy dzieł sztuki kamieniarskiej reprezentowanej w kościele, może sugerować że to krzyż pokutny umieszczony tu wtórnie. Prawo, na mocy którego stawiano krzyże pokutne na Śląsku, obowiązywało od roku 1301 do około 1500r. W niektórych okolicach przetrwało do 1615r., a jako tradycja znacznie dłużej. Tuż przy wejściu bocznym do kościoła dwie kamienne tablice fundatorów z I poł. XVII w. i płyty nagrobne rodziny patronata kościoła z XIX w.

J. Głód

Kościół p. w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Piławie Dolnej

58-241 Piława Dolna
Piława Dolna

Poprotestancki, jednonawowy kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, został zbudowany w roku 1882; od 1947 – rzymskokatolicki; jest kościołem pomocniczym parafii św. Katarzyny. Ponieważ cały kościół został zbudowany z czerwonego muru klinkierowego, nazwano go "czerwonym kościołem". Nazwa funkcjonuje do dziś.

Kościół p.w. św. Jadwigi w Ostroszowicach

58-262 Ostroszowice
ul. Bielawska 64

Kościół p.w. Św. Jadwigi o tradycjach późnogotyckich z lat 1592-1600. Kościół został gruntownie przebudowany w XIX- XX w. Wewnątrz budowli zachowały się między innymi renesansowa chrzcielnica z XVI w. oraz dwa ołtarze barokowe z XVII I XVIII w. Przy kościele znajduje się barokowa plebania z XVIII w., przebudowana w XIX w. Zachowały się w niej elementy dekoracji sgraffitowej.

Kościół p.w. św. Trójcy w Owieśnie

58-262 Owiesno
Owiesno

Kościół filialny p.w. św. Trójcy z lat 1581-83, przebudowany w XVIII w. restaurowany w XIX w. Jest to kościół orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z wieżą od zachodu, z prezbiterium zakończonym ścianą prostą i nakryty dwuprzęsłowym sklepieniem krzyżowo-żebrowym . We wnętrzu zachowane barokowe wyposażenie z początków XVIII w., renesansowe epitafium z 1592 r. oraz szereg płyt nagrobnych z XVI i XVII w.

Kościół p.w. św. Bartłomieja w Uciechowie

58-211 Uciechów
Uciechów

Kościół powstał w XV w. na miejscu dawnej drewnianej świątyni, w późniejszym czasie otrzymała wystrój barokowy. Został przebudowany w XIX/XX. W 1971 pokryto wieżę blachą ocynkowaną, w 1974 wykonano remont elewacji i ogrodzenia. Uciechowski kościół wzniesiony został typowo na planie krzyża łacińskiego z absydą zamkniętą odcinkowo przez prezbiterium i wieżą, jest orientowany. Kościół posiada późnorenesansowy kamienny portal z Xvi w., epitafium rycerskie w zakrystii oraz na zewnątrz w połowie ściany korpusu późnorenesansowy kamienny portal do zakrystii.

Kościół p.w. św. Józefa Oblubieńca w Roztoczniku

58-217 Roztocznik
Roztocznik

Kościół p.w. św. Józefa z początku XVII w. przebudowany w XVIII w. w kościele warto zwrócić uwagę na malowany ołtarz główny z 1613 r., ambonę z ok. 1620 r. oraz epitafium rodu właścicieli wsi z końca XVI w.

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusowego w Tuszynie

58-207 Tuszyn
Tuszyn

Kościół został wybudowany w 1900 r. i obecnie służy parafii katolickiej w Kiełczynie. Obiekt ten jest okazałą, 3-nawową neoromańską budowlą murowaną z cegły, nieotynkowaną. Fronton w formie pseudotranseptu zakończonego loggiami flankującymi wieżę, ponad kalenicą przechodzącą w 8-bok, zwieńczoną hełmem iglicowym. Dachy nad nawami i prezbiterium dwuspadowe, ceramiczne; nad loggiami i hełm kryte blachą. Na krawędziach szczytów sterczyny. Otwory okienne i drzwiowe zakończone półkoliście, w obramieniach z cegły. Ściany boczne nawy dzielone lizenami, z dwoma rzędami okien: górnym - wysokie z ceglanym maswerkiem, dolnym - małe, podwójne. Gzyms poddachowy zdobiony arkadkowym fryzem. Niegdyś na wieży był zegar. Kościół jest otoczony murem z okresu budowy wraz z byłym cmentarzem.

Kościół filialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowiźnie

58-116 Nowizna
Nowizna

Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego pochodzi z okresu późnego średniowiecza - XV w. , rozbudowany został w 1614. Jest to budynek jednonawowy z wieżą i prezbiterium o sklepieniu krzyżowo-żebrowym.58-116 Nowizna

Kapliczka morowego powietrza w Uciechowie

58-211 Uciechów
Położenie : przed wsią Uciechów od strony Dzierżoniowa.

Kapliczka z 1700 r. ufundowana przez ówczesnego właściciela wsi – barona Krzysztofa von Almesloe.